QUẺ SỐ 37: PHONG HỎA GIA NHÂN - CẢNH LÝ QUAN HOA

1. Quẻ Phong Hỏa Gia Nhân trong Kinh Dịch

Tổng quan quẻ Phong Hỏa Gia Nhân

Quẻ Phong Hỏa Gia Nhân

Quẻ Phong Hỏa Gia Nhân hay được gọi là Quẻ Gia Nhân, là quẻ số 37 trong 64 Quẻ Kinh Dịch thuộc loại quẻ Cát.

Ngoại quái: ☴ Tốn (巽) - Phong (風) tức Gió - Ngũ hành Mộc.

Nội quái: ☲ Ly (離) - Hỏa (火) tức Hỏa - Ngũ hành Hỏa.

Thuộc nhóm tượng quái Tốn, Ngũ hành Mộc.

Trong quẻ có hào Cửu Ngũ và hào Lục Nhị đắc chính tượng trưng cho người nào sẽ đứng ở đúng địa vị của người ấy. Trên là ở trên. Dưới là ở dưới. Được như vậy mọi điều đều Cát. Quẻ Gia Nhân là dễ dãi nảy nở, là khoan dung nhưng bên cạnh đó vẫn giữ tự do, quyền lực cá nhân.

Thoán từ:

Lời kinh: 家人利女貞

Dịch âm: Gia nhân lợi nữ trinh.

Dịch nghĩa: Người trong nhà: hễ đàn bà mà chính đáng thì có lợi.

Gia Nhân: Đồng dã. Nảy nở. Người nhà, gia đinh, cùng gia đình, đồng chủng, đồng nghiệp, cùng xóm, sinh sôi, khai thác mở mang thêm. Khai hoa kết tử chi tượng: trổ bông sinh trái, nẩy mầm.
Di là bị thương; hễ ra ngoài bị thương thì trở về nhà, cho nên sau quẻ Minh di tới quẻ Gia nhân. Gia nhân là người trong một nhà.

Tượng quẻ:

Phong tự hoả xuất (Gió từ trong lửa mà ra)

Ngoại quái Tốn, nội quái Ly tức là ngoài thì thuận còn trong thì công minh nên tất đạo hoàn tất, rất tốt. Hình quẻ giống như gió thổi ở bên ngoài còn bên trong là lửa, là hình ảnh tụ họp gia đình ấm cúng, hạnh phúc.

Nội quái là Ly, sáng suốt; ngoại quái là Tốn thuận. Ở trong thì suốt, xử trí không hồ đồ, ở ngoài thì thuận, như vậy việc tề gia sẽ tốt đẹp. Nói rộng ra việc nước cũng vậy, vì người trong một nước lấy nước làm nhà; mà việc thế giới cũng vậy, vì mỗi nước như một người, cả thế giới như một nhà.
Quẻ này, nội quái Ly là trung nữ, ngoại quái Tốn là trưởng nữ; hào 2, âm làm chủ nội quái, hào 4, âm làm chủ ngoại quái, hai hào đó đều đắc chính cả, cho nên nói đàn bà mà chính đáng thì có lợi.
Tuy chỉ nói "nữ" trinh thôi, nhưng phải hiểu nam cũng cần chính đáng nữa, vì nếu nam không chính đáng thì nữ làm sao chính đáng được. Cho nên Thoán truyện giải thích: Đàn bà chính đáng ở trong (ám chỉ hào 2, âm ở vị âm trong nội quái), mà đàn ông chính đáng ở ngoài (hào 5, dương, ở vị dương trong ngoại quái); đàn bà lo việc nhà, đàn ông lo việc ở ngoài, cả hai đều giữ đạo chính, đó là hợp với nghĩa lớn của trời đất (nữ chính vị hồ nội, nam chính vị hồ ngoại; nam nữ chính, thiên địa chi đại nghĩa dã). Nam nữ là nói chung, gồm cả cha mẹ, con cái, anh chị em, vợ chồng, ai nấy đều phải giữ đạo chính hết, chứ không phải chỉ có người trên, chồng không phải giữ đạo. Cha mẹ cũng có đúng đạo cha mẹ thì con mới đúng đạo con, anh em cũng vậy, chồng vợ cũng vậy. Thời xưa chẳng riêng ở Trung Hoa mà ở khắp các nước theo chế độ phụ quyền như phương Tây cũng vậy, không có bình đẳng giữa nam nữ; nhưng về tư cách, đạo đức, thì nam nữ đều có bổn phận, trách nhiệm ngang nhau.
Đại tượng truyện khuyên: coi tượng quẻ này, gió từ trong lửa phát ra (điều này khoa học đã giảng rồi), người quân tử hiểu rằng trong thiên hạ, việc gì ở ngoài cũng phát từ ở trong; muốn trị nước thì trước phải trị nhà, muốn trị nhà thì trước phải tu thân; mà việc tu thân cốt ở hai điều: nói phải có thực lý; thực sự, không nói suông, vu vơ; làm thì thái độ phải trước sao sau vậy, triệt để từ đầu tới đuôi, đừng thay đổi hoài (quân tử dĩ ngôn hữu vật, như hạnh hữu hằng).

Các hào trong quẻ:

1. Sơ Cửu (Hào 1 dương):

Lời kinh: 初 九: 閑有家, 悔亡.

Dịch âm: Nhàn hữu gia, hối vong.

Dịch nghĩa: Phòng ngừa ngay từ khi mới có nhà thì không hối hận gì cả.

Giảng nghĩa: Hào này dương cương ở đầu quẻ Gia nhân, chính là lúc mới có nhà, nếu biết đề phòng, ngăn ngừa ngay các tật như lười biếng, xa xỉ thì không có gì phải ăn năn. Ý hào này cũng như tục ngữ của ta: Dạy con từ thuở còn thơ, dạy vợ từ thuở bơ vơ mới về.

2. Lục Nhị (Hào 2 âm):

Lời kinh: 六 二: 无攸遂, 在中饋, 貞吉.

Dịch âm: Vô du loại, tại trung quĩ, trinh cát.

Dịch nghĩa: Không việc gì mà tự chuyên lấy thành công (nắm hết trách nhiệm), cứ ở trong nhà lo việc nấu nướng, giữ đạo chính thì tốt.

Giảng nghĩa: Hào này âm nhu mà ở vị âm, đắc trung đắc chính là người dâu hay con gái thuận tòng, nhún nhường, nhưng bất tài, ở địa vị thấp, nên không gánh vác nổi việc trị gia, không lãnh trách nhiệm lớn được, chỉ nên lo việc nấu nướng ở trong nhà thôi.

3. Cửu Tam (Hào 3 dương):

Lời kinh: 九 三: 家人嗃嗃, 悔厲, 吉.婦子嘻嘻, 終吝.

Dịch âm: Gia nhân hác hác, hối lệ, cát; phụ tử hi hi, chung lận.

Dịch nghĩa: Người chủ nhà nghiêm khắc, tuy hối hận, có nguy nhưng lại tốt; (nếu quá khoan để cho) dâu con nhí nhảnh chơi đùa thì lại hối tiếc.

Giảng nghĩa: Hào này là dương ở vị dương, đắc chính nhưng không đắc trung, quá nghiêm khắc, tuy có lúc phải hối hận, gặp nguy, nhưng kết quả lại tốt vì nhà có trật tự, trái lại nếu quá dễ dãi để cho dâu con luông tuồng, thì nhà sẽ suy loạn mà phải hối tiếc.

4. Lục Tứ (Hào 4 âm):

Lời kinh: 六 四: 富家, 大吉.

Dịch âm: Phú gia, đại cát.

Dịch nghĩa: Làm giàu thịnh cho nhà, rất rốt.

Giảng nghĩa: Hào này âm nhu, đắc chính ở vào ngoại quái Tốn, ở địa vị cao, như bà mẹ có trách nhiệm làm cho nhà giàu thịnh lên.
Theo Phan Bội Châu, chữ "phú" ở đây không có nghĩa là làm giàu, mà có nghĩa là gia đạo hưng thịnh lên, mọi người hoà hợp nhau, trên ra trên, dưới ra dưới.

5. Cửu Ngũ (Hào 5 dương):

Lời kinh: 九 五: 王假有家, 勿恤, 吉.

Dịch âm: Vương cách hữu gia, vật tuất, cát.

Dịch nghĩa: Vua (hoặc gia chủ) rất khéo về việc trị gia (cách là rất tốt không có gì phải lo, tốt.

Giảng nghĩa: Chữ vương ở đây có thể hiểu là vua trong nước hay gia chủ, nếu hiểu là vua thì "trị gia" phải hiểu là "trị quốc"
Hào này dương cương, đắc trung, đắc chính, lại có hào 2, âm ở dưới ứng với mình, cũng trung, chính; như có người nội trợ hiền giúp đỡ mình, không còn lo lắng gì nữa, tốt.

6. Thượng Cửu (Hào 6 dương):

Lời kinh: 上 九: 有孚, 威如, 終吉.

Dịch âm: Hữu phu, uy như, chung cát.

Dịch nghĩa: (người trên) có lòng chí thành và thái độ uy nghiêm (không lờn) thì cuối cùng sẽ tốt.

Giảng nghĩa: Hào này ở trên cùng quẻ Gia nhân, tức lúc gia đạo đã hoàn thành. Người trên chỉ cần thành tín là người dưới tin, lại nghiêm trang thì đạo được tốt đẹp lâu dài.

2. Quẻ Phong Hỏa Gia Nhân trong thuật chiêm bốc, đoán quẻ

Ý nghĩa quẻ Gia Nhân

Trong chiêm bốc, dự trắc Gia Nhân có nghĩa là:

  • Người nhà, đạo nhà (tình cha con, nghĩa vợ chồng) "gia nội chi nhân".
  • Trật tự, luân lý, phép tắc, gia quy, cương thường đạo lý.
  • Là người con gái (có quan hệ với người xem)
  • Người con gái tóc dài hơi thưa, khuôn mặt trái xoan, răng khểnh, dáng dong dỏng cao, nhẹ nhàng, chân dài, có thể có vết sẹo ở đuôi mắt.
  • Có gốc, có căn cứ, cơ sở, Tốn là tóc nguyên nhân, có nguyên do thưa (không có lửa làm sao có khói) vì vậy bảo "phong tự hoả xuất" Ly khuôn mặt tức sự việc từ nội bộ mà ra. Mất đoàn kết. Thất thoát thông tin nội bộ hoặc nguyên nhân xuất phát từ nội bộ. (Ví dụ nhà mất cắp, được quẻ Gia nhân: người ở lấy, bạn trai người ở lấy ...)
  • Khối u, ung nhọt (Ly là nóng trong, Tốn là gai).
  • Đồng (hoà đồng), đại đồng (nghèo), xum họp, họp hành gia đình (mâu thuẫn, không đồng lòng, không nhất trí).

Triệu và điềm của quẻ Gia Nhân

Quẻ Gia Nhân có triệu Cảnh Lý Quan Hoa - Theo đuổi ảo ảnh. Có bài thơ như sau:

Hoa nhìn trong gương, đẹp lung linh,
Cầu tài cầu lộc, chẳng được gì.
Giao dịch hôn nhân đều không tốt,
Người đi của mất, cũng không về.

Tích xưa: Ngày xưa, Tào Tháo được Từ Thứ rất đắc ý đã gieo phải quẻ này. Quả nhiên, Từ Thứ sau khi vào doanh trại quân Tào, suốt đời không bày kế giúp Tào Tháo. Đúng là ứng với quẻ "Kính lý quan hoa" thật là "theo đuổi ảo ảnh".

Lời bàn quẻ: Năng lực, phẩm chất có hạn, gia đình lại bình thường mà cố theo đuổi con gái đẹp nhà giàu có, danh giá khác nào "đũa mốc lại chòi mâm son". Theo đuổi mục tiêu như vậy thật chẳng khác nào theo đuổi ảo ảnh, suốt đời không thể có được, thật là bi thương.

Lời đoán quẻ: Xuất hành bất lợi, bệnh tật không khỏi, cầu lộc cầu danh không thành, mưu sự bất thành.

Dụng thần quẻ Gia Nhân

Quẻ Gia Nhân thiếu một thân là Quan Quỷ Tân Dậu Kim - đây chính là Phục Thần của Gia Nhân, như vậy Phi Thần là Phụ Mẫu Kỷ Hợi Thủy, ở đây Phục sinh Phi; gọi là "Phục khứ sinh Phi". Phục Thần bị tiết khí, bị giảm sức, nghĩa đen phải tiếp sức cho người đang hỗ trợ cho mình nếu có hành động việc gì đó.