KHỔNG MINH THẦN TOÁN QUẺ 57 - TRẠCH HỎA CÁCH ĐỘNG HÀO TAM

1. Quẻ Trạch Hỏa Cách trong Kinh Dịch

Trạch Hỏa Cách: Cải dã. Cải biến. Bỏ lối cũ, cải cách, hoán cải, cách tuyệt, cánh chim thay lông. Thiên uyên huyền cách chi tượng: tượng vực trời xa thẳm.
Nước giếng tích trữ lâu ngày, bụi cát và các vật dơ mỗi ngày mỗi nhiều, không còn trong sạch nữa, phải tát hết nước cũ để nước mạch mới chảy vào thay, cho nên sau quẻ Tỉnh tới quẻ Cách. Cách nghĩa là thay đổi, như trong từ ngữ cải cách, biến cách, cách mạng.

Mọi thời đều phải trải qua đổi mới cải cách mới hoàn thành đại nghiệp. Vì thế quẻ Cách được áp dụng cho mọi thời. Trạch là nước đầm, Ly là lửa, hạ quái thay thế không khí hòa nhã của thượng quái gây ra nhiều xáo trộn. Cách bằng óc sáng suốt cùng đức hòa duyệt biến mọi hành động trở nên thành công tốt đẹp.

Hình ảnh quẻ Trạch Hỏa Cách

Thoán từ: Cách, dĩ nhật nãi phu, nguyên hanh lợi trinh, hối vong.

Thay đổi: Phải lâu ngày người ta mới tin được; phải rất hanh thông, hợp chính đạo (thì người ta mới phục). Ðược vậy thì không phải ăn năn.

Tượng quẻ: Ngoại quái Đoài, nội quái Ly ý nghĩa là mẫu thuẫn dẫn tới cải cách. Cải cách có thể gây ra những xáo trộn nhưng nếu tận dụng sáng suốt (Ly) sẽ có hướng đúng đắn.

Theo tượng quẻ, chằm (Đoài) ở trên, lửa (Ly) ở dưới; lửa đốt thì nước cạn, nước xối vào thì lửa tắt; hai thứ đo tranh nhau thì có sự thay đổi, cho nên gọi là quẻ Cách.
Lại có thể giảng: Đoài là con gái út, Ly là con gái giữa, họ có xu hướng khác nhau (con gái út nghĩ tới cha mẹ, con gái giữa nghĩ tới chồng), phải có sự thay đổi, không thể như vậy mà ở chung với nhau được.
Thay cũ đổi mới là một việc khó, ngược với thói quen thủ cựu của con người, cho nên mới đầu người ta không tin, cho là đa sự. Muốn cho người ta tin thì phải một thời gian lâu để người ta thấy kết quả.
Mà muốn có kết quả, sự cải cách phải hợp thời hợp chính đạo, phải sáng suốt, soi xét rạch ròi và có tính hoà duyệt thoả thuận với lòng người (văn minh dĩ duyệt: lời thoán truyện), có vậy mới đắc nhân tâm mà người ta không phản kháng. Sáng suốt là đức của nội quái Ly, hoà duyệt là đức của ngoại quái Đoài. Có đủ những điều kiện đó: hợp thời, hợp chính đạo (tức là thích đáng, chính đáng) sáng suốt và hoà duyệt thì không phải ăn năn.
Vua Thang diệt Kiệt, vua Võ diệt Trụ, hai cuộc cách mạng đó đều thuận với đạo Trời (chính đạo) và ứng với lòng người (hợp thời, hợp nguyện vọng nhân dân) cho nên thành công. Trời đất phải thay đổi mới có mùa, mà vạn vật mới sinh sinh hoá hoá, việc đời lâu lâu cũng phải cải cách, để trừ những tệ hại cũ mà thích hợp với hoàn cảnh mới.

2. Quẻ Trạch Hỏa Cách động hào tam theo Khổng Minh luận giải

Nguyên văn:

正直宜守
妄動生災
利通名達
葉落花開.

Dịch âm:

Chính trực nghi thủ
Vọng động sanh tai
Lợi thông danh đạt
Diệp lạc hoa khai.

Dịch nghĩa:

Thẳng ngay nên giữ lấy
Vọng động sinh tai nạn
Danh lợi sẽ được như ý
Lá rụng thì hoa sẽ nở.

Lời đoán quẻ:

Lời quẻ nói "Chinh hung. Trinh lệ. Cách ngôn tam tựu, hữu phu." (Chinh phạt sẽ không có lợi, sẽ gặp hung hiểm. Muốn tay đổi, cần phải thảo luận nhiều lần, đây là điềm ứng nghiệm.)
Theo ý thơ của Khổng Minh, quẻ này chủ về nên giữ lòng ngay thẳng, nếu được như vậy thì danh lợi cùng tới. Lá rụng thì hoa nở, đó là lý tự nhiên. Những mưu cầu của bạn phải là điều chính đáng, đừng tính chuyện tà ác. Có vậy mới được quý nhân giúp đỡ mà được cả thành công theo ý muốn. Quẻ này cầu việc, cầu tài đều đạt thành, nhưng cần có chính đạo.
Quẻ này chủ người ta nên giữ lòng ngay thẳng, chớ có theo dòng đuôi sóng, cùng với đời trôi nổi. Nếu theo được như vậy thì danh tánh lợi tới, có thể nở mày nở mặt với thiên hạ. Lá rụng thì hoa nở, đó là lý chí tự nhiên.
Người xin được quẻ này vụ lấy điều ngay thẳng mà làm gốc. Quẻ dạy: Muốn thành đạt những việc sở cầu nên phải ăn ngay ở lành, chớ làm điều bậy thất đức, nếu không chỉ không nên việc mà còn tai họa lụy thân nữa là khác.
Những sự cầu xin của người hay tính mưu điều chính đáng, đừng tính việc tà. Phải làm ơn, làm phước, để công việc sở cầu được quý nhân giúp đỡ thành công theo ý muốn vậy.
Quẻ dạy: Trồng đức mà ăn quả, quả càng lành và trường tồn. Chớ tính chuyện ác đức, tà vậy mà có hại, việc thành đạt trong đời đều do cái tâm đạo đức của bạn. Cầu mưu, cầu tài đạt thành, nhưng cần có đạo tâm. Đánh số hạp.

Con số linh ứng: 5, 5, 7, 50, 57, 70, 75, 77.