KHỔNG MINH THẦN TOÁN QUẺ 293 - SƠN VI CẤN ĐỘNG HÀO NGŨ
1. Quẻ Sơn Vi Cấn trong Kinh Dịch
Sơn Vi Cấn: Chỉ dã. Ngưng nghỉ. Ngăn giữ, ở, thôi, dừng lại, đậy lại, gói ghém, ngăn cấm, vừa đúng chỗ. Thủ cựu đợi thời chi tượng: giữ mức cũ đợi thời.
Không thể động hoài được, sẽ tới lúc phải ngưng, cho nên sau quẻ Chấn tới quẻ Cấn. Cấn có nghĩa là núi, núi đứng yên một chỗ, cho nên cũng có nghĩa là ngừng lại.
Quẻ Cấn là giữ cho tâm được an tịnh nhưng vẫn không bỏ qua việc đời. Tùy vào từng thời điểm để dùng, tùy vào từng lúc mà hoạt động. Hoạt động đúng với đạo quang minh, quân tử. Vì thế luôn được hành đúng địa vị và thời thế.
Hình ảnh quẻ Sơn Vi Cấn
Thoán từ: Cấn kỳ bôi, bất hoạch kỳ thân, hành kỳ đình, bất kiến kỳ nhân, vô cữu.
Ngừng ở cái lưng (tĩnh như cái lưng) không thấy được thân mình, đi ở trước sân, không thấy có người, không có lỗi.
Tượng quẻ: Cả hai quái đều là Cấn. Cấn là quẻ đùn hào dương lên cao như núi, giống như cái lưng im lìm, không liên quan trong khi ngoại giới vẫn hoạt động.
Quẻ này vốn là quẻ Khôn, lấy nét thứ ba, dương của quẻ Càn thay vào nét thứ ba, âm của Khôn mà thành một nét dương ở trên, hai nét âm ở dưới; nét dương ngưng lại ở trên, hai nét âm cũng bị chặn ở dưới, cho nên đặt tên là quẻ Cấn (ngừng)
Trong thân thể người ta, đầu, cổ tay chân thường động đậy, chỉ có lưng là thường tĩnh; đó là nghĩa ba chữ: "Cấn kỳ bối".
Hễ tĩnh thì không bị tình dục chi phối, không làm điều ác; tĩnh thì không nghĩ tới mình (bất hoạch kỳ thân), mà cũng quên cả người khác (như đi ở trước sân mà không thấy có người), tức là không phân biệt mình với người, như vậy thì không có lỗi.
Thoán truyện giảng thêm: Lúc đáng ngừng thì ngừng, đáng đi thì đi (đi tức là biết tiến tới chỗ phải ngừng lại), động tĩnh đều hợp thời. Lại phải biết ngừng ở chỗ đáng ngừng, ví dụ cư xử với người cố đạt cho được đức nhân, đức tín, như vậy là biết ngừng ở chỗ đáng ngừng. Không phân biệt mình với người, coi nhân ngã chỉ là nhất thể (cũng như nội quái là Cấn, ngoại quái cũng là Cấn, cùng một thể với nhau, theo cách giải của Thoán truyện), đó là nghĩa sâu sắc của quẻ Cấn.
Đại Tượng truyện khuyên người quân tử chỉ nên ngừng ở chỗ làm trọn bổn phận của mình và đừng trật ra ngoài bổn phận của mình (bất xuất kỳ vị)
2. Quẻ Sơn Vi Cấn động hào ngũ theo Khổng Minh luận giải
Nguyên văn:
賓雁 湖地成陸
行建功勳早回程
貪戀終非世人福
莫教雞鶩會相爭.
Dịch âm:
Tân nhạn hồ địa thành lục
Hành kiến công huân tảo hồi trình
Tham luyến chung phi thế nhân phước
Mạc giao kê vụ hội tương tranh.
Dịch nghĩa:
Chim nhạn bay trên mặt hồ
Làm xong công việc sớm trở về
Nếu cứ tham luyến nó chẳng phải là phước của con người
Như vậy mới tránh được sự tranh dành lẫn nhau giữa gà và vịt trời.
Lời đoán quẻ:
Lời quẻ nói "Cấn kỳ phụ, ngôn hữu tự. Hối vong." (Cái mép nghỉ ngơi, không nói bậy nữa. Khó khăn đã hết.)
Theo ý thơ của Khổng Minh, quẻ này chủ về phàm làm việc gì cũng nên lặng lẽ quan sắt sự biến động, để từ đó mà vạch ra kế hoạch đối phó vớ nguy cơ có thể xảy ra, hoặc tìm ra phương pháp thích ứng với hoàn cảnh. Muốn được như vậy, bạn chơ có câu chấp bảo thủ. Hiện vận trình của bạn chưa được hanh thông, cho nên mọi mưu cầu cần phải bền chí. Cầu tài, cầu việc đều còn chậm nhưng sẽ thành.
Quẻ này chủ lặng lẽ tính suy mà quan sát sự biến động, để rồi do đó mà đặt kế chế nguy hoặc tìm ra phương pháp thích nghi. Đấy là diệu pháp để thao túng. Muốn thế chớ có câu chấp bảo thủ khiến trở thành nếp thành quy củ. Nếu được vậy ắt có thể tránh được thị phi, trái phải.
Vậy Người xin được quẻ này cần phải: bác học, thân tư, thân biện, minh biện, đốc hành. (học rộng, suy nghĩ cẩn thận, nhận xét rõ ràng tích cực hành động).
Theo ý quẻ cho biết hiện nay vận trình của bạn còn trong vòng bế tắc chưa được hanh thông, cho nên tất cả những việc cầu mưu cần phải bền chí chịu đựng, thì mới có thể tạm yên, vì hai câu thơ đầu của quẻ đã mách dạy bạn vậy. Hơn nữa quẻ còn khuyên bảo rằng mọi công việc làm ăn cũng phải tính toán cho kỹ và đừng sơ ý rồi gây thêm rắc rối nữa thì phiền lắm.
Những việc cầu xin của bạn tốt hơn là tạm ngưng lại để chờ dịp. Nếu đã làm rồi, phải cẩn thận cho lắm. Bất thông, bất minh, thận trọng cho lắm mới được, e có nguy hiểm. Sự cầu chưa thông. Đánh số tốt.
Con số linh ứng: 2, 9, 22, 29, 92.