KHỔNG MINH THẦN TOÁN QUẺ 317 - SƠN ĐỊA BÁC ĐỘNG HÀO NGŨ

1. Quẻ Sơn Địa Bác trong Kinh Dịch

Sơn Địa Bác: Lạc dã. Tiêu điều. Đẽo gọt, lột cướp đi, không có lợi, rụng rớt, đến rồi lại đi, tản lạc, lạt lẽo nhau, xa lìa nhau, hoang vắng, buồn thảm. Lục thân băng thán chi tượng: tượng bà con thân thích xa lìa nhau.
Bí là trang sức, trau giồi; trau giồi tới cực điểm thì mòn hết. Cho nên sau quẻ Bí tới quẻ Bác. Bác là mòn, là bóc, lột bỏ cho tiêu mòn lần đi.

Quẻ Bác cố nhiên là điềm xấu, bị tiểu nhân hãm hại, chấp nhận cay đắng. Tuy đó phải cố gắng sửa chữa kịp thời, để không rơi vào tình thế xấu thì có thay đổi cũng không kịp nữa. Nếu là người lãnh đạo biết lo cho kẻ dưới được an vui thì về sau sẽ được an trạch.

Hình ảnh quẻ Sơn Địa Bác

Thoán từ: Bác bất lợi hữu du vãng

Tiêu mòn: Hễ tiến tới (hành động) thì không lợi.

Tượng quẻ: Ngoại quái Cấn, nội quái Khôn có năm hào âm, một hào dương trên cùng cũng chả thế tồn tại được bao lâu, sớm muộn cũng bị tiêu bác.

Theo tượng quẻ, năm hào âm chiếm chỗ của dương, âm tới lúc cực thịnh, dương chỉ còn có một hào, sắp đến lúc tiêu hết. Do đó gọi là quẻ thịnh, dương, chỉ còn một hào sắp đến lúc tiêu hết. Do đó gọi là quẻ Bác. Ở thời tiểu nhân đắc chí hoành hành, quân tử (hào dương ở trên cùng) chỉ nên chờ thời, không nên hành động. Chờ thời vì theo luật tự nhiên, âm thịnh cực rồi sẽ suy, mà dương suy cực rồi sẽ thịnh . (Lão Tử khuyên: "đại trí nhược ngu, đại dũng nhược khiếp, đại xảo nhược chuyết (vụng)" nghĩa là phải tạm giấu cái khôn, cái khéo, cái dũng của mình để được yên thân đợi chờ cơ hội).
Thoán truyện: giảng thêm: nên thuận đạo trời mà ngưng mọi hoạt động vì nội quái là Khôn, có nghĩa là thuận, ngoại quái là Chấn có nghĩa là ngưng; mà đạo trời là hết hao mòn (tiêu) thì sẽ phát sinh (tức) – nói về các chào dương; mà hết đầy (doanh) thì sẽ trống không (hư) – nói về các hào âm trong quẻ này.
Đại tượng truyện: chỉ xét tượng của quẻ mà đưa ra một nghĩa khác: ngoại quái là núi, nội quái là đất; núi ở trên đất, đất là nền móng của núi; đất có dày thì núi mới vững; vậy người trên (nhà cầm quyền) phải lo cho dân an cư lạc nghiệp thì địa vị của người trên mới vững. Ý đó thêm vào, không có trong thoán từ.

2. Quẻ Sơn Địa Bác động hào ngũ theo Khổng Minh luận giải

Nguyên văn:

大火炎炎
宜水相濟
寶鼎丹成
掀天揭地.

Dịch âm:

Đại hoả viêm viêm
Nghi thuỷ tương tế
Bảo đỉnh đan thành
Hân thiên yết địa.

Dịch nghĩa:

Lửa lớn hừng hực
Được nước cứu chữa
Giữ vẹn được cái đỉnh
Báo cho trời đất biết.

Lời đoán quẻ:

Lời quẻ nói "Quán ngư, dĩ cung nhân sủng. Vô bất lợi." (Cung nữ phi tần được sủng ái, giống như xâu cá. Hào này không có gì không cát lợi.)
Theo ý thơ của Khổng Minh, quẻ này chủ về khi tốt lành thì rất bình thường, nhưng khi vận rủi đến thì tình đời liền đổi thay. Những mưu cầu của bạn chẳng xấu, mà cũng chẳng tốt lắm. Thời vận bình thường, nên ẩn nhẫn chờ thời cơ tốt hơn.
Quẻ này nói rằng lành mà lại chẳng lành, chỉ là tầm thường, phải nói rằng dữ mà chẳng dữ, cơ hồ ngư đã từng gặp tai họa. Nếu hiểu được tình đời, ắt ta cũng chỉ ném theo một cái cười là hết.
Quẻ nói rằng dù may mắn như trăng ngoài nhà, nghĩa là chẳng tốt đẹp cho lắm. Trái lại còn gặp rủi ro nữa, cho dù mùa xuân đến cũng vẫn chưa may mắn.
Trái lại việc cầu xin của bạn chẳng xấu, mà cũng chẳng tốt lắm.
Vậy tự liệu thôi.
Bình thường, thời vận không mấy tốt, chỉ nên ẩn nhẫn chờ thời cho dù có gặp mùa xuân sang, thì sự cầu cũng chưa đến đâu. Đánh số tốt chút ít.

Con số linh ứng: 1, 3, 6, 13, 36, 61.