KHỔNG MINH THẦN TOÁN QUẺ 318 - SƠN ĐỊA BÁC ĐỘNG HÀO LỤC

1. Quẻ Sơn Địa Bác trong Kinh Dịch

Sơn Địa Bác: Lạc dã. Tiêu điều. Đẽo gọt, lột cướp đi, không có lợi, rụng rớt, đến rồi lại đi, tản lạc, lạt lẽo nhau, xa lìa nhau, hoang vắng, buồn thảm. Lục thân băng thán chi tượng: tượng bà con thân thích xa lìa nhau.
Bí là trang sức, trau giồi; trau giồi tới cực điểm thì mòn hết. Cho nên sau quẻ Bí tới quẻ Bác. Bác là mòn, là bóc, lột bỏ cho tiêu mòn lần đi.

Quẻ Bác cố nhiên là điềm xấu, bị tiểu nhân hãm hại, chấp nhận cay đắng. Tuy đó phải cố gắng sửa chữa kịp thời, để không rơi vào tình thế xấu thì có thay đổi cũng không kịp nữa. Nếu là người lãnh đạo biết lo cho kẻ dưới được an vui thì về sau sẽ được an trạch.

Hình ảnh quẻ Sơn Địa Bác

Thoán từ: Bác bất lợi hữu du vãng

Tiêu mòn: Hễ tiến tới (hành động) thì không lợi.

Tượng quẻ: Ngoại quái Cấn, nội quái Khôn có năm hào âm, một hào dương trên cùng cũng chả thế tồn tại được bao lâu, sớm muộn cũng bị tiêu bác.

Theo tượng quẻ, năm hào âm chiếm chỗ của dương, âm tới lúc cực thịnh, dương chỉ còn có một hào, sắp đến lúc tiêu hết. Do đó gọi là quẻ thịnh, dương, chỉ còn một hào sắp đến lúc tiêu hết. Do đó gọi là quẻ Bác. Ở thời tiểu nhân đắc chí hoành hành, quân tử (hào dương ở trên cùng) chỉ nên chờ thời, không nên hành động. Chờ thời vì theo luật tự nhiên, âm thịnh cực rồi sẽ suy, mà dương suy cực rồi sẽ thịnh . (Lão Tử khuyên: "đại trí nhược ngu, đại dũng nhược khiếp, đại xảo nhược chuyết (vụng)" nghĩa là phải tạm giấu cái khôn, cái khéo, cái dũng của mình để được yên thân đợi chờ cơ hội).
Thoán truyện: giảng thêm: nên thuận đạo trời mà ngưng mọi hoạt động vì nội quái là Khôn, có nghĩa là thuận, ngoại quái là Chấn có nghĩa là ngưng; mà đạo trời là hết hao mòn (tiêu) thì sẽ phát sinh (tức) – nói về các chào dương; mà hết đầy (doanh) thì sẽ trống không (hư) – nói về các hào âm trong quẻ này.
Đại tượng truyện: chỉ xét tượng của quẻ mà đưa ra một nghĩa khác: ngoại quái là núi, nội quái là đất; núi ở trên đất, đất là nền móng của núi; đất có dày thì núi mới vững; vậy người trên (nhà cầm quyền) phải lo cho dân an cư lạc nghiệp thì địa vị của người trên mới vững. Ý đó thêm vào, không có trong thoán từ.

2. Quẻ Sơn Địa Bác động hào lục theo Khổng Minh luận giải

Nguyên văn:

鐵索一條
未把孤舟系
金刀一下
早把頭落地.

Dịch âm:

Thiết tác nhất điều
Vị bả cô châu hệ
Kim đao nhất hạ
Tảo bả đầu lạc địa.

Dịch nghĩa:

Một sợi tơ sắt
Có thể buộc được chiếc thuyền lẻ
Một phen hạ lưỡi đao vàng
Có thể làm rơi cái đầu xuống đất.

Lời đoán quẻ:

Lời quẻ nói "Thạc quả bất thực, quân tử đắc dư, tiều nhân bác lư." (Trái lớn không ăn, quân tử được xe, tiểu nhân bị hư nhà tranh.)
Theo ý thơ của Khổng Minh, quẻ này chủ về mưu cầu của bạn rất là khó khăn, giống như lửa cháy lớn vậy. Nhưng nếu bạn biết cách đối phó, vượt qua khó khăn trở ngại thì sự việc chẳng có gì tại hại, mà còn thành công một cách huy hoàng.
Quẻ này cho biết người không có ta không thể lập được, trái lại, ta không có người cũng không thể thành được. Tóm lại, người và ta giúp đỡ lẫn nhau chẳng khác gì thủy hỏa ký tế (nước lửa cùng giúp nhau). Người xin được quẻ này cần phải lấy vấn đề giao hữu làm đệ nhất nghĩa.
Ý quẻ nói: sự cầu mưu của bạn rất là khó khăn như lửa cháy thành ương vậy. Nhưng nếu bạn biết cách đối phó, vượt khỏi sự khó khăn đó, như quẻ nói cứu lửa biết dùng nước trị, thì sự việc chẳng có gì tai hại. Và ngược lại, khi vượt khỏi được khó khăn ấy, thì sự việc ắt thành công một cách huy hoàng không ngờ.
Vậy bạn nên kiên trì mà cố gắng, nắm vững chủ trương đã định, ráng vượt qua những khó khăn vấp phải, thì được nhiều tốt đẹp đấy.
Đang bế tắc, khó khăn, nếu có tài, và có thủ đoạn ắt giải trừ được cái khó, để chuyển bại thành thắng, cố lên. Đánh số tạm được.

Con số linh ứng: 1, 3, 7, 13, 17, 31, 71.