KHỔNG MINH THẦN TOÁN QUẺ 109 - HỎA ĐỊA TẤN ĐỘNG HÀO NHẤT

1. Quẻ Hỏa Địa Tấn trong Kinh Dịch

Hỏa Địa Tấn: Tiến dã. Hiển hiện. Đi hoặc tới, tiến tới gần, theo mực thường, lửa đã hiện trên đất, trưng bày. Long kiến trình tường chi tượng: tượng rồng hiện điềm lành.
Đã tráng thịnh thì tất nhiên phải tiến lên, cho nên sau quẻ Đại tráng tới quẻ Tấn [晉], Tấn có nghĩa là tiến [進] lên.

Quẻ Tấn thể hiện tình thế nguy hiểm đã hết, bắt đầu thời kỳ văn minh, sáng sủa, anh minh tiến bước lên vị trí cao hơn. Thời cơ thuận tiện đã đến, hành động tấn nên có người tài hướng với mình và biết lượng sức mình để tiến đâu thắng đó, tiến quá sức mình có thể dẫn tới thất bại.

Hình ảnh quẻ Hỏa Địa Tấn

Thoán từ: Tấn, khang hầu dụng tích mã phồn thứ, trú nhật tam tiếp.

Tiến lên, bậc hầu có tài trị nước được thưởng ngựa nhiều lần, ban ngày được tiếp tới ba lần.

Tượng quẻ: Ngoại quái Ly, nội quái Khôn nghĩa là mặt trời mọc lên trên mặt đất, mang đến những bước tiến mới tốt đẹp hơn.

Quẻ này có tượng mặt trời (ly) lên khỏi mặt đất (Khôn), càng lên cao càng sáng, tiến mạnh.
Lại có thể hiểu là người dưới có đức thuận (Khôn) dựa vào bậc trên có đức rất sáng suốt (☲); cho nên ví với một vị hầu có tài trị dân (Khang hầu) được vua tín nhiệm, thưởng (tích) ngựa nhiều lần, nội một ngày mà được vua tiếp tới ba lần.
Thoán truyện giảng thêm: quẻ này hào 5 có cái tượng một hào âm nhu tiến lên địa vị vua chúa: nhu tiên nhi thượng hành. Theo Chu Hi, như vậy là vì quẻ Tấn do quẻ Quán biến thành: hão quẻ Quán là âm, nhảy lên trên, thành 5 quẻ Tấn. Phan Bội châu hiểu khác: hào 5 vốn là hào dương giữa quẻ Càn, biến thành hào âm ở giữa ngoại quái Ly của quẻ Tấn. Theo tôi, cách hiểu của Chu Hi dễ chấp nhận hơn.
Đại tượng truyện khuyên người quân tử xem tượng quẻ Tấn này nên tự làm cho đức của mình càng ngày càng sáng như mặt trời hiện lên khỏi mặt đất rồi tiến mãi lên.

2. Quẻ Hỏa Địa Tấn động hào nhất theo Khổng Minh luận giải

Nguyên văn:

勿上舊轍
甘駕新車
東西南北
穩步康衢.

Dịch âm:

Vật thượng cựu triệt
Cam giá tân xa
Đông tây nam bắc
Ổn bộ khang cù.

Dịch nghĩa:

Đừng đi theo vết cũ
Đổi mới xe khác ngồi
Bốn phương đông tây nam bắc
Đi đường bộ yên vui.

Lời đoán quẻ:

Lời quẻ nói "Tấn như thôi như, trinh cát. Võng phu, dụ vô cữu. (Tấn công mãnh liệt, đẩy tan sự hủ nát. Hào này cát tường. Tuy không bắt được tù binh, nhưng không còn tai họa.)
Theo ý thơ của Khổng Minh, quẻ này có tượng đổi mới, thay cũ mới tốt. Cầu tài, cầu lợi còn hơi chậm; cầu danh nên ẩn nhẫn một thời gian.
Quẻ này có cái tượng cách cố đỉnh tân, ngày mai không còn là ngày nay nữa.
Trở về trước là cả một con đường gồ ghề đầy chông gai trở ngại, nhưng từ nay đường bằng phẳng thênh thang, ta không thể thênh thênh cử bộ, không còn lo ngại điều gì.
Người xin được quẻ này quyết rằng khổ tận cam lai, ta bước vào giai cảnh, nơi nào cũng đẹp, ngõ nào cũng là rộng rãi cả.
Quẻ khuyên rằng: Đừng đi xe cũ mà thà đi xe mới, nên mới đắt giá cũng cam nghĩa là xe cũ rẻ tiền mà dễ hư, xe mới tuy mắc tiền nhưng mà máy tốt dễ đi.
Đó tức là nói: Phàm cầu mưu một sự việc nào, muốn thành đạt theo ý định, thì phải mà cố công chịu đựng những điều gian khổ mới nên và nếu làm được như thế, sự cầu xin bất cứ cũng đều thông đất, chẳng sợ vấp phải điều không hay.
Quẻ dạy: Cần thay cũ đổi mới mới hay, cầu tài, cầu lợi còn hơi chậm, ẩn nhẫn. Đánh số hạp một phần.

Con số linh ứng: 9, 10, 11, 19, 99.