KHỔNG MINH THẦN TOÁN QUẺ 114 - HỎA ĐỊA TẤN ĐỘNG HÀO LỤC

1. Quẻ Hỏa Địa Tấn trong Kinh Dịch

Hỏa Địa Tấn: Tiến dã. Hiển hiện. Đi hoặc tới, tiến tới gần, theo mực thường, lửa đã hiện trên đất, trưng bày. Long kiến trình tường chi tượng: tượng rồng hiện điềm lành.
Đã tráng thịnh thì tất nhiên phải tiến lên, cho nên sau quẻ Đại tráng tới quẻ Tấn [晉], Tấn có nghĩa là tiến [進] lên.

Quẻ Tấn thể hiện tình thế nguy hiểm đã hết, bắt đầu thời kỳ văn minh, sáng sủa, anh minh tiến bước lên vị trí cao hơn. Thời cơ thuận tiện đã đến, hành động tấn nên có người tài hướng với mình và biết lượng sức mình để tiến đâu thắng đó, tiến quá sức mình có thể dẫn tới thất bại.

Hình ảnh quẻ Hỏa Địa Tấn

Thoán từ: Tấn, khang hầu dụng tích mã phồn thứ, trú nhật tam tiếp.

Tiến lên, bậc hầu có tài trị nước được thưởng ngựa nhiều lần, ban ngày được tiếp tới ba lần.

Tượng quẻ: Ngoại quái Ly, nội quái Khôn nghĩa là mặt trời mọc lên trên mặt đất, mang đến những bước tiến mới tốt đẹp hơn.

Quẻ này có tượng mặt trời (ly) lên khỏi mặt đất (Khôn), càng lên cao càng sáng, tiến mạnh.
Lại có thể hiểu là người dưới có đức thuận (Khôn) dựa vào bậc trên có đức rất sáng suốt (☲); cho nên ví với một vị hầu có tài trị dân (Khang hầu) được vua tín nhiệm, thưởng (tích) ngựa nhiều lần, nội một ngày mà được vua tiếp tới ba lần.
Thoán truyện giảng thêm: quẻ này hào 5 có cái tượng một hào âm nhu tiến lên địa vị vua chúa: nhu tiên nhi thượng hành. Theo Chu Hi, như vậy là vì quẻ Tấn do quẻ Quán biến thành: hão quẻ Quán là âm, nhảy lên trên, thành 5 quẻ Tấn. Phan Bội châu hiểu khác: hào 5 vốn là hào dương giữa quẻ Càn, biến thành hào âm ở giữa ngoại quái Ly của quẻ Tấn. Theo tôi, cách hiểu của Chu Hi dễ chấp nhận hơn.
Đại tượng truyện khuyên người quân tử xem tượng quẻ Tấn này nên tự làm cho đức của mình càng ngày càng sáng như mặt trời hiện lên khỏi mặt đất rồi tiến mãi lên.

2. Quẻ Hỏa Địa Tấn động hào lục theo Khổng Minh luận giải

Nguyên văn:

易非易
難非難
忽地起波瀾
歡笑兩三番.

Dịch âm:

Dị phi dị
Nan phi nan
Hốt địa khởi ba lan
Hoan tiếu lưỡng tam phan.

Dịch nghĩa:

Dễ chẳng dễ
Khó không khó
Đất bổng nổi sóng gió
Cười vui hai ba phen.

Lời đoán quẻ:

Lời quẻ nói "Tấn kỳ giác, duy dụng phạt ấp. Lệ, cát. Vô cữu, trinh lận." (Tiến quân chiến đấu, chiếm thành đánh ấp, đều cần phải so sánh lực lượng hai bên. Hào này vừa có nguy hiểm, vừa có cát tướng. Không có tai họa, nhưng có lo lắng.)
Theo ý thơ của Khổng Minh, công việc tuy dễ mà thực ra chẳng dễ, sự cố xảy ra nhiều lúc ngoài dự liệu, khiến điều vui mừng lại trở thành buồn bã đôi ba phen. Những mư cầu của bạn, dễ thì không dễ, khó thì không khó, thành đạt hay không do chính bạn định lấy. Nếu cự cố gắng, không sợ gian lao mà cứ tiền đến cùng thì vẫn có hy vọng toại nguyện. Cầu tài, cầu danh còn lận đận nhưng có nhiều hy vọng.
Công việc tuy dễ mà thực chẳng dễ, do đó, chuyện cười khóc vô thường. Thế rồi đất bỗng nổi sóng, chuyện khó xảy ra, ngoài ý dự liệu, khiến điều vui trở lại thành buồn, điều sướng hóa ra khổ công việc thành rồi mà đâm ra phí cả tâm lực, chẳng lợi ích gì.
Những việc cầu xin của bạn, chiếu theo ý quẻ cho hay, dễ không dễ, mà khó chẳng khó, và thành đạt hay không, tất cả do người định lấy.
Tuy nhiên việc cầu lúc này, ắt khó tránh được những sự trắc trở hay gian nan. Nhưng nếu cứ cố gắng mà không sợ gian lao tiến tới, dốc lòng đến cùng, thì vẫn có hy vọng tùy ý toại nguyện.
Quẻ dạy: Cố gắng và tự mình tính lấy mình, thành bại điều do ở ta và tài ba, cùng ý chí của ta, chứ chẳng do ai cả. Cầu tài, cầu danh còn lận đận. Đánh số chưa hay.

Con số linh ứng: 4, 10, 11, 44.